De Boer op Quickscan

Het onderzoek

Om de weerbaarheid van boeren en tuinders te versterken en de meldingsbereidheid te vergroten zijn er tussen 2020 en 2025 in Brabant en Zeeland verschillende parallelle projecten uitgevoerd onder de paraplu Aanpak Veilig Buitengebied. Bureau Broekhuizen voerde op verzoek van ZLTO en PVO-BZ een quickscan van deze aanpak uit – in samenwerking met Mehlbaum Onderzoek en KA Research. Deze quickscan bestond uit een documentenanalyse, een flitspeiling onder 798 agrariërs en (verdiepende) interviews met 11 agrariërs en 11 betrokken overheidsprofessionals.

Onverminderd grote drugsproblematiek

De problematiek in het buitengebied van Brabant en Zeeland blijkt anno 2025 onverminderd groot. Vergelijkbaar met 2020 denkt ongeveer een derde van de agrariërs en bewoners van het buitengebied dat drugscriminelen (zeer) veel gebruik maken van agrarische bedrijfsruimten- en terreinen. Zeven op de tien respondenten denkt dat drugscriminelen gebruik maken van agrarische bedrijfsruimten- en terreinen in hun omgeving en 17% is zelf weleens benaderd door iemand met (vermoedelijk) criminele intenties. Hiernaast hebben agrariërs en bewoners in het buitengebied vaak te maken met diefstal en inbraak.

De aanpak

De uitvoerders van de Aanpak Veilig Buitengebied opereren in een complexe omgeving. De behoefte aan drugsproductie- en opslaglocaties blijft onverminderd groot en het buitengebied biedt hier bij uitstek gelegenheid voor. Ondanks deze voortdurende dreiging vanuit georganiseerde criminaliteit wordt ervaren dat de politie maar weinig beschikbaar is voor het buitengebied. Tegen deze achtergrond hebben ZLTO en PVO een pragmatische aanpak ontwikkeld voor het buitengebied in Noord-Brabant in Zeeland, waarbij ze met relatief weinig menskracht (en middelen) trachten zoveel mogelijk impact te hebben. De werkwijze binnen de Aanpak Veilig Buitengebied kenmerkt zich (met name) door:  

1. De behoeften van agrariërs zijn als startpunt genomen.
2. Er wordt een brede insteek gehanteerd: de focus ligt op veiligheid.  
3. De boer op gaan: letterlijk en figuurlijk naar de boer(innen) toe gaan.  
4. Voor contact gebruik maken van bekende bestaande structuren.
5. Laagdrempelig contact tussen de overheid en agrariërs stimuleren. 
6. Aan de slag gaan met de coalition of the willing.    

Op basis van de quickscan kunnen we niet bepalen in hoeverre de aanpak effectief is. In hoeverre ondermijnende criminaliteit in het buitengebied is gedaald of gestegen -en wat de relatie is met de aanpak- weten we niet. Mogelijk is de bijdrage van de aanpak slechts een druppel op een gloeiende plaat. Wanneer we echter kijken naar de wijze waarop de aanpak te werk gaat om ondermijnende criminaliteit te bestrijden, dan concluderen we dat er zeker redenen zijn om die druppel te koesteren. Door steeds aansluiting te zoeken bij bereidwillige samenwerkingspartners en interventies dicht bij de boeren en tuinders te organiseren, in combinatie met gedreven en creatieve uitvoerders, is een organische aanpak ontstaan in een gebied dat alle hulp in de bestrijding van ondermijning goed kan gebruiken.